Οι εικόνες με τα παιδάκια των μεταναστών από Συρία να ξεβράζονται στις ανά την Μεσόγειο ακτές έχουν γίνει αντικείμενο συζήτησης, αναδημοσίευσης κι ενός αηδιαστικού μηρυκασμού.
Ασχολούμαστε με τα παιδάκια που έχασαν μοιραία την ζωή τους, θυσίασαν θα έλεγα εγώ, για ένα παιχνίδι επιβίωσης του δυνατότερου στα δυτικά «εξευγενισμένα» κράτη. Αυτά τα παιδιά είναι σίγουρο πως, τουλάχιστον, θα έχουν έναν καλό παράδεισο.
Αυτά που θα μείνουν όμως; Η σκέψη μου αυτόματα γίνεται απαισιόδοξη. Από ποια καθαρτήρια κόλασης θα περάσουν αυτά τα παιδιά που «σώθηκαν»;
Απʾ το μυαλό μου ανασύρονται μνήμες μιας άλλης εποχής μαζικής μετανάστευσης απʾ τη γειτονική Αλβανία, απʾ την Αφρική ή απʾ το Πακιστάν στην Ελλάδα. Τότε που γέμισε η Αθήνα μικρούς εργάτες των φαναριών.
Η φτώχεια σήμερα είναι μια αδιαπραγμάτευτη πραγματικότητα κι ένα απʾ τα πιο κραυγαλέα συμπτώματα της φτώχειας, είναι η αύξηση των παιδιών του δρόμου. Ο όρος «παιδιά του δρόμου» είναι πλέον διεθνώς αποδεκτός και προσδιορίζει το κοινωνικό φαινόμενο άπορων, άστεγων και εγκαταλελειμμένων απʾ τη γονική επιμέλεια παιδιών.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις των Ηνωμένων Εθνών, σχεδόν 100 εκατομμύρια παιδιά ζουν στους δρόμους, εργάζονται μακριά απʾ το σπίτι τους και τα αγαπημένα τους πρόσωπα.
Στη χώρα μας ο αριθμός των παιδιών που ζουν κι εργάζονται παράνομα ανέρχεται περί τις 5.000 επίσημα καταγεγραμμένα περιστατικά. Σαφώς κι είναι μεγαλύτερο το νούμερο αφού τόσο τα παιδιά, όσο και οι διακινητές τους λειτουργούν στον υπόκοσμο ως φαντάσματα.
Και για όσους, ίσως, να μην έχουν καταλάβει γιατί μιλάμε, αμέσως θα γίνω πιο συγκεκριμένη.
Γίνεται λόγος για εκείνα τα παιδιά των φαναριών που μπορεί να έχουν πλησιάσει το τζάμι του αυτοκινήτου σου για να πουλήσουν χαρτομάντιλα ή να σου ξεπλύνουν το παρ πριζ.
Είναι εκείνα τα παιδιά που πουλάνε λουλούδια, βρώμικα και κατακουρασμένα με το θράσος του πιο έμπειρου εμπόρου στην αγορά. Είναι εκείνα τα παιδιά της ζητιανιάς κι ακόμη χειρότερα της πορνείας ή των απάνθρωπων συνθηκών εργασίας. Είναι εκείνα τα παιδιά που δε θα τα συναντήσεις το πρωί με την τσάντα τους για να πάνε στο σχολείο, παρέα με τους φίλους τους, αλλά φορτωμένα με την πραμάτειά τους σε αναζήτηση πόστου.
Που δε θα ξέρουν αν θα φάνε κάτι σήμερα κι αν θα βρουν ένα ζεστό στρώμα, ένα ασφαλές περιβάλλον για ύπνο τη νύχτα. Που δε θα πάρουν ένα χάδι, έναν καλό λόγο, ένα χαμόγελο αποδοχής κι αγάπης.
Ανήλικα τέκνα κάποιων άπονων, ανώριμων, εξαναγκασμένων, άτυχων γονέων. Μεγαλώνουν δίπλα μας και δίπλα στα «δικά μας» παιδιά με βασικές διαφοροποιήσεις. Στερούνται βίαια την παιδική τους ηλικία, ενηλικιώνονται πρόωρα, αντικρίζοντας κυρίως το άσχημο πρόσωπο μιας κοινωνίας που ανέχεται συστηματικά την κατάρριψη των βασικών τους δικαιωμάτων στη ζωή.
Ζουν κάτω από συνθήκες εκμετάλλευσης, σωματικής και ψυχολογικής βίας, κοινωνικά αποκλεισμένα από τα δρώμενα. Καταδικασμένα χωρίς φροντίδα στο μεγάλωμά τους, χωρίς εφόδια ψυχικά και πνευματικά, δίχως προστασία και καθοδήγηση να κάνουν πανηγυρική είσοδο στον κόσμο της παραβατικότητας. Σʾ ένα δρόμο που σπάνια έχει γυρισμό, σε έναν αδιάκοπο αγώνα για επιβίωση.
Κι όταν το άτομο είναι εκτεθειμένο και νιώθει πως απειλείται, τότε θα κάνει τα πάντα για να εξασφαλίσει την επιβίωση του. Έτσι τα πρόσταξε η φύση, από καταβολής κόσμου.
Τα παιδιά των δρόμων βιώνουν μια επικίνδυνη και πονεμένη ζωή. Μόνιμα εκτεθειμένα σε κινδύνους ασθένειας, κακοποίησης και σεξουαλικής εκμετάλλευσης. Το καθένα έχει και μια μεγάλη ιστορία να σου πει μέσα απʾ τη μικρής διάρκειας ύπαρξή του.
Ένα σενάριο έχει να κάνει με την εμπορία και διακίνηση παιδιών και της εκμετάλλευσής τους απʾ τους ίδιους τους γονείς. Άλλο σενάριο αφορά ανεξιχνίαστη αρπαγή, εγκατάλειψη στέγης ή εργασία για συντήρηση του σπιτιού. Κρίση, πόλεμος, φτώχεια, προσωπικά αδιέξοδα είναι οι πιο συχνές αιτίες που οδηγούν άθελά του ένα παιδί στο δρόμο.
Η Unicef υιοθέτησε σχετικά πρόσφατα στην ιστορία, το 1989/1990 μια παγκοσμίως αποδεκτή σύμβαση για τα δικαιώματα του παιδιού διαμορφωμένη σε 54 άρθρα. Ποια είναι αυτά τα δικαιώματα; Συνοπτικά αναφέρω μεταξύ άλλων τα εξής:
Δικαιώματα επιβίωσης, όπως στέγη, τροφή, υγεία.
Δικαιώματα ανάπτυξης και εξέλιξης, όπως μόρφωση, παιχνίδι, αναψυχή.
Δικαιώματα προστασίας από κινδύνους, όπως κακοποίηση και μαζικές καταστροφές.
Όπως καταλαβαίνεις κανένα απʾ τα παραπάνω δεν καλύπτει τα παιδιά του δρόμου. Πάνω απʾ όλα το δικαίωμα της αγάπης και της ευτυχίας που το βρίσκεις μόνο στο παιδικό χαμόγελο και όχι στην οδυνηρή ματιά ενός παιδιού των φαναριών.
Κάτσε, λοιπόν, εσύ κι εγώ αναπαυτικά στο παρατηρητήριο του καναπέ μας, ωσάν αδαείς με στιλ αποχαύνωσης και δήθεν αποτροπιασμού για τους πολύ άδικους χαμούς αθώων ψυχών.
Σίγουρα ως μονάδα δεν μπορείς να κάνεις τίποτα, αλλά τουλάχιστον μην αγοράζεις αυτό που σου πουλάνε. Σου πουλάνε ανθρώπινο πόνο και ʾσυ σαν βαποράκι μεταφέρεις και συζητάς με τους ομοίους σου την είδηση φρίκης, γιατί; Δίνεις χρήματα στο παιδάκι που επαιτεί; Τέτοια ελεημοσύνη; Γιατί; Για να γίνεσαι γρανάζι στο μηχανισμό εκφοβισμού που έχουν σκαρφιστεί οι έμποροι ανθρώπινου πόνου. Γιατί φοβάσαι να είσαι κάτι άλλο.
Είναι ένας ρόλος κι αυτός. Εσύ αποφασίζεις.
